Portable radios/nl

Deze pagina behandelt de praktische aspecten van het diagnosticeren en repareren van draagbare radio's.

Samenvatting

Als er helemaal geen leven in een draagbare radio zit, is het waarschijnlijk een fout in het voedingsgedeelte, mogelijk een opgezwollen elektrolytische condensator. Een lichte brom of ruis uit de luidspreker wijst erop dat de geluidsversterker werkt. Als het display van een digitale radio leeg is of als er geen zenders kunnen worden ontvangen, is er een fout in de tuner.

Veel herstelbare problemen met draagbare radio's zijn gemeenschappelijk voor veel soorten elektronische toestellen, zoals losse of gebroken verbindingen of tekenen van oververhitting. Hiervoor is slechts een rudimentair begrip van elektrische theorie nodig. Een iets dieper inzicht kan u in staat stellen sommige minder voor de hand liggende problemen te lokaliseren. Dit wordt behandeld op de pagina Hoe radio's werken, waar ook de afkortingen en technische termen die u misschien niet kent worden uitgelegd.

Veiligheid

Op het lichtnet aangesloten radio's (behalve die met een aparte "wall cube" adapter) kunnen gevaarlijke spanningen hebben wanneer ze aangesloten zijn. Sluit ze niet aan terwijl de behuizing open is, tenzij u (en eventuele omstanders) weet hoe u de risico's moet beheersen.

Vrijwel alle oude buizenradio's werken met hoge spanningen. Een grote afvlakcondensator kan een gevaarlijke spanning vasthouden nadat de radio is uitgeschakeld.

Soorten radio's

De oudste radio's die u kunt tegenkomen maken gebruik van buizen. Afzonderlijke componenten zijn aan elkaar gekoppeld in plaats van op een printplaat gemonteerd. Ze ontvangen vaak alleen AM (MW en LW, soms SW). Dateren ze van na de wereldoorlogen, dan kunnen ze ook FM ontvangen.

Oude transistorradio's dateren hoofdzakelijk uit de jaren vijftig of zestig en gebruiken germaniumtransistors, die minder robuust zijn dan de modernere siliciumtypes. Latere radio's gebruiken siliciumtransistors, en in de jaren '80 en '90 steeds meer geïntegreerde schakelingen voor sommige of alle interne functies.

Alle bovengenoemde typen radio's werken bijna altijd volgens het superheterodyne principe.

Digitale (DAB) radio's zijn het nieuwste type, geïntroduceerd aan het eind van de jaren negentig. Sommige ontvangen ook FM.

Veel voorkomende problemen

Telescopische antennes op FM- en DAB-radio's worden relatief gemakkelijk verbogen of gebroken. Een nauwkeurige inspectie zal uitwijzen of er kans is op reparatie. Als tijdelijke maatregel kunt u de antenne vervangen door een stuk draad (bijvoorbeeld 50 cm, of van dezelfde lengte als de oorspronkelijke antenne). U zou het aan één kant moeten kunnen vastzetten onder een schroef die de basis van de antenne vastzet.

Let op andere puur mechanische problemen, zoals de koppelingen, katrolletjes en riempjes waarmee de afstemknop van een oudere radio wordt bediend. Als deze opnieuw rond de poelies moet worden gedraaid, moet u deze zorgvuldig onderzoeken om erachter te komen hoe het hoort. Gecorrodeerde contacten in het batterijvak komen vaak voor bij de meeste apparaten die op batterijen werken, als gevolg van lege of lekkende batterijen die in het apparaat zijn blijven zitten.

Als er geen geluid is, is een heel eenvoudige test om het met een koptelefoon te proberen (ervan uitgaande dat er een koptelefoonaansluiting is). Als het werkt met een koptelefoon, heeft het probleem misschien te maken met de luidspreker of de koptelefoonaansluiting. (De koptelefoonaansluiting heeft een schakelaar die de luidspreker dempt wanneer u een koptelefoon aansluit. Een storing hierin kan het probleem zijn).

Een radio openmaken is niet altijd eenvoudig, maar bijna altijd mogelijk als u de juiste schroeven vindt. Soms komt u een gecombineerde radio/cassette/cd-speler tegen die niet gemakkelijk uit elkaar te halen is. U moet misschien zoeken naar verborgen schroeven onder een etiket, een rubberen voet of een luidsprekergrill. Let op: de volgorde van demontage (en hermontage!) kan belangrijk zijn.

Zoek binnenin naar veel voorkomende problemen zoals gebroken of kortgesloten draden, tekenen van verbrande of oververhitte componenten en uitpuilende elektrolytische condensatoren.

Als de radio geen tekenen van leven vertoont, controleer dan of er een probleem is met de voeding.

Als u de audioversterker kunt identificeren als een afzonderlijke module en de audio-ingang ervan kunt identificeren, zou het aanraken hiervan met een vinger een brom van de luidspreker moeten produceren. Het aanraken met een metalen schroevendraaier terwijl u de metalen as vasthoudt, zou een gekraak moeten produceren. Dit geeft aan dat de geluidsversterker werkt en de fout waarschijnlijk in de tuner zit. (Probeer dit nooit bij een buizen- of andere radio met netvoeding).

Drukknopschakelaars kunnen na veelvuldig gebruik onbetrouwbaar worden. Onder de externe knop zit vaak een standaard tactiele schakelaar op de printplaat gesoldeerd. Soms kunt u het probleem eenvoudig oplossen door een gevouwen stukje papier of karton tussen de externe knop en de tactiele schakelaar te plaatsen, zodat er iets meer druk om de schakelaar komt. Op eBay vindt u goedkope vervangschakelaars. Vaak hebt u een 6x6mm schakelaar nodig. Deze standaardmaat vindt u doorgaans in verschillende hoogtes. Op korte termijn kunt u misschien een onbetrouwbare schakelaar vervangen door een andere schakelaar op dezelfde printplaat die een functie bedient die zelden of nooit nodig is.

AM/FM radios

AM only and AM/FM radios contain a number of tuned circuits which are adjusted by the manufacturer to the same frequency or frequencies by means of trimmer capacitors having an adjustable screw head, or by coils (often in an aluminium can) with a ferrite core that can be screwed in or out. DO NOT adjust these - you need specialist equipment and the service handbook for the particular radio in order to do so, without which you are very likely to make the radio much worse rather than any better. As a last resort, having understood how a superhet works, adjust one at a time, noting the exact position of the screw head before the adjustment and returning it to the same position if there is no significant improvement. If you succeed in making an improvement, make sure the improvement is maintained across the tuning dial.

A crackly volume control is a common problem in older radios. This will be a potentiometer and may well be a standard widely available part, relatively easily fitted. As a short term measure you may be able to effect an improvement by squirting switch cleaner into it through a gap in the case. Operating the control repeatedly from one limit to the other should then help to shift any dirt on the carbon track.

Given a circuit diagram or sufficient experience to identify the various sections, you may be able to narrow down a fault with a signal injector and/or an oscilloscope, but if you know how to use those and to read a circuit diagram you probably won't be reading this page!

Vintage valve radios

Vintage valve radios are likely to contain a thick layer of dust over the internal components which may impede cooling. Clean it out with a vacuum cleaner.

A valve radio which has seen much use may benefit from new valves. These may be available on eBay, particularly the miniature all-glass types generally used in post war radios.

Vintage transistor radios

In the case of a vintage transistor radio, check the type codes on the transistors and look them up on the Internet. If they are germanium rather than silicon types, these are much less robust and it is possible that one has failed. There's a chance this might still leaving the radio working, but only just.

If you can identify which lead of a transistor is which, try testing the voltage between the base and the emitter, which should be around 0.3V for germanium types and 0.7V for silicon. There should be a greater voltage between the emitter and the collector, probably at least 1V and more likely several volts. If there is no voltage that is a strong indication that the transistor has failed.

If you remove transistors for testing (you can use the transistor test function on many cheap multimeters) you should unsolder them using the minimum of heat in the case of germanium types as too much heat can damage them. It's a good idea to grip each lead with pliers between the transistor body and the circuit board while soldering or unsoldering. This will act as a "heat shunt" to conduct away much of the heat.

DAB radios

DAB radios ought to be very reliable but experience shows this not always to be the case. The reasons are poorly understood in the Restart community, as faults in the digital circuits often cannot be pinned down accurately. Suggested causes are:

• Brittle solder joints or solder whiskers (lead-free solder used in modern equipment is more brittle than older lead/tin solder and prone to the growth of tin "whiskers" which can cause short circuits).
• Manufacturing defects in the integrated circuits.
• Inaccurate or unstable power supply voltage (most digital circuits require an accurately controlled power supply of 3.3 or 5V with a margin of only +/-5%).

However, you should at least be able to narrow the fault down somewhat. For a radio also having FM (and possibly other wavebands), check whether these work. If not, the fault is probably in the audio amplifier or power supply rather than the DAB tuner.

Here are a few simple things to try before going deeper:

• Try fresh batteries and check that the battery contacts aren't corroded. DAB radios normally tell you when the battery is low and work fine until then, but this is an easy thing to try.
• Try a hard reset. You will probably find a reset button behind a pinhole in an inconspicuous place, such as under the battery compartment cover. Insert a bent paper clip in order to actuate the reset button. If you can't find it, take out the batteries and leave them out for a minimum of several minutes.
• Check the output voltage(s) of the power supply. Check the polarity and voltage needed, typically anything from 5V to 12v. Most wall cube power supplies have the positive as the middle pin, though some are negative on the inner pin.
• Check the ribbon cables joining the various modules are properly seated, and try reseating them.
• If the display seems to indicate that the radio is working but there is no sound from the speaker, check whether the headphone socket works. If so, the fault is in the headphone socket itself, the loudspeaker, or the wiring between and around them both, otherwise it will be in the audio amplifier.

In the case of a failed display, in principle this should be replaceable. OLED displays are used on some radios, generally blue and self-luminous against a dark background. Early ones had a limited lifetime. A diligent search, particularly on Far Eastern sites such as Aliexpress and Bangood may lead you to a replacement. Replacements may also be found for LCDs (in appearance, more like most cheap calculator displays). Sometimes just the backlight fails, but you may well have to replace the entire display.

This blog post should give you some useful leads in sourcing a replacement display.

Sometimes a DAB radio will display "No Ensemble". If you are sure you have a good signal and the aerial is in good order, try a hard reset. This can be effected as described above. If you have successfuly reset it, the radio will rescan on subsequently switching it on. Select and play your favourite station and check that the fault doesn't reappear after powering the radio off and on again. In that case, a flash memory chip holding the results of the scan or those particular memory cells in the chip may have failed. This is often an 8 pin surface mount chip on the tuner module, and if you can identify it you may be able to obtain a replacement. However, the same chip may hold firmware which you woud have to copy across. Some DAB radios might use a button cell backup battery instead in order to retain the scan results. If you can see one, check its voltage. It will probably be a lithium type which will need to be replaced if it reads less than 3V.

Many DAB radios use a DAB tuner module made by Frontier Silicon, used across different brands of radio. Searching on the model number of this module may be successful if the model number of the radio itself draws a blank for your problem.