Kleverig spul

Other languages:

Er zijn veel verschillende soorten lijm en plakband, elk met hun eigen sterke en zwakke punten. Hieronder leert u voor welke reparaties ze het beste werken.

Samenvatting

Er bestaan heel wat verschillende soorten lijm en plakband. De ene is meer geschikt voor een bepaalde reparatie dan de andere. Deze pagina helpt u het juiste middel te kiezen.

Let op: Vermelden we specifieke producten of merken op deze pagina, dan betekent dit niet dat we ze onderschrijven of aanbevelen. Dergelijke vermeldingen worden louter ter illustratie gegeven.

Veiligheid

Warning03.png
Het is niet veilig gebroken elektrische onderdelen die met het net verbonden zijn, met lijm en/of plakband te repareren. Als u toch tot een dergelijke reparatie besluit (op eigen risico), gebruik dan altijd sterke tape, zoals Gaffertape, wikkel ze volledig om het voorwerp en zorg voor een goede overlapping.
Sommige lijmsoorten kunnen licht ontvlambaar zijn, huidirritatie veroorzaken of ongezonde dampen afgeven.

Soorten lijm

Er zijn veel soorten lijm. De eerste die we hieronder vermelden zijn voor veel herstellingen het handigst. We vermelden ook enkele andere soorten die nuttig kunnen zijn voor specifieke situaties.

Lees altijd de instructies van de fabrikant, anders krijgt u misschien een slecht resultaat of bent u zich niet bewust van mogelijke gevaren.

Superlijm

Warning03.png
Pas op: superlijm plakt uw vingers onmiddellijk aan elkaar. Zorg dat u straks niet naar de spoedgevallendienst moet om ze los te krijgen...

Superlijm maakt een zeer sterke verbinding als de te verbinden oppervlakken goed op elkaar aansluiten, maar is niet zo goed in het opvullen van kieren. Koop het in kleine tubes, probeer de spuitmond na gebruik leeg te maken, en zorg dat u het deksel er goed op doet, anders zet het vast.

Als u toch een gat moet vullen, kunt u de truc van superlijm en bakpoeder toepassen. Doe een beetje bakpoeder in het gat - maar niet meer dan u kunt doordrenken met één druppel superlijm, en voeg dan de druppel superlijm toe. Moet u een groter gat vullen, herhaal dit proces dan zo vaak als nodig. Het geheel zal in een paar minuten uitharden tot een zeer harde en taaie vaste stof.

Epoxy

Epoxylijm zit in 2 aparte tubes, één met hars en één met verharder. Knijp dezelfde hoeveelheid uit elke tube en meng goed. Zorg ervoor dat u het juiste deksel weer op de juiste tube doet, anders krijgt u het er nooit meer af!

Epoxylijm is erg sterk en hecht aan de meeste dingen. Het is vooral geschikt voor het verlijmen van aangrenzende oppervlakken die goed op elkaar aansluiten. Omdat epoxylijm vrij vloeibaar is, is minder geschikt voor het vullen van kieren. Wilt u kieren vullen, dan kunt u beter epoxy stopverf gebruiken. Dit is meestal verkrijgbaar in de vorm van een stick die uit twee delen bestaat. U snijdt zoveel af als u nodig hebt en dan mengt u het door het met uw vingers te kneden.

Snel hardende epoxy is in een paar minuten uitgehard en dus zeer bruikbaar. Het duurt wel langer voordat de volledige sterkte is bereikt.

Smeltlijm

Smeltlijm (of Hotmelt) wordt geleverd in staafjes die u in een lijmpistool moet doen. Er zijn verschillende goede goedkope lijmpistolen op de markt. Breng de lijm aan en voeg de onderdelen onmiddellijk samen. De lijm zet zich in een paar seconden vast als hij afkoelt, maar het duurt iets langer voordat de volledige sterkte bereikt is.

Smeltlijm blijft flexibel nadat hij is uitgehard en is dus goed voor het repareren van flexibele dingen, zoals de zool van een schoen. Wanneer u een draad aan een printplaat gesoldeert, helpt een klodder smeltlijm voorkomen dat de draad buigt en breekt bij de soldeerverbinding.

PVA-lijm of houtlijm

Deze lijm hecht goed aan poreuze materialen zoals papier, hout en stof. Ze wordt gebruikt voor allerhande knutselwerk, voor het lijmen van hout, bij boekbinden en als behanglijm. Om twee stukken hout heel sterk met elkaar te verbinden, is een combinatie van schroeven en deze lijm, ideaal. Een niet-watervaste versie van PVA-lijm staat ook bekend onder de naam ‘schoollijm’. PVA-lijm heeft vaak een lange uithardingstijd.

Polyurethaanlijm

Deze lijm kunt u voor dezelfde toepassingen gebruiken als PVA lijm. Polyurethaanlijn heeft het voordeel dat ze in slechts 5 - 20 minuten uithardt. Tijdens het uitharden, vormt de lijm een droog schuim. Pas op: deze lijm is heel moeilijk te verwijderen (inclusief van uw vingers)!

Vinyllijm

Vinyllijm is goed voor het lijmen van PVC omdat het bestaat uit PVC in een oplosmiddel. Het oplosmiddel lost de te verlijmen oppervlakken gedeeltelijk op en vormt een las terwijl het uithardt.

Latexlijm

Latexlijm is eigenlijk een rubberoplossing. Ze vaak verkocht onder de naam Copydex. Ze is uitstekend geschikt voor het lijmen van stoffen.

Glaslijm

Dit is een UV-hardende lijm die geschikt is om glas, transparant acryl of metaal op glas of acryl te kleven. Om het uit te harden kunt u een UV-lampje of een valsgelddetector gebruiken. Die vindt u goedkoop op eBay. U kunt het ook gewoon in het zonlicht laten liggen, maar dan duurt het uitharden aanzienlijk langer.

Polystyreenlijm

Deze lijm wordt voornamelijk gebruikt voor het in elkaar zetten van plastic modelbouw artikelen zoals "Airfix", maar ook voor papier.

Siliconenlijm

Siliconenlijm wordt meestal gebruikt voor de montage van badkamer of keukenmeubels en rond raamkozijnen, maar kan ook als lijm worden gebruikt. De lijm blijft flexibel nadat ze is uitgehard, maar is niet bijzonder sterk. De te verlijmen oppervlakken moeten schoon en droog zijn. In consumentenelektronica wordt vaak een klodder siliconenlijm gebruikt om flexibele kabels op hun plaats te houden.

Sugru is een soort siliconenlijm, die verder wordt beschreven.

Eenmaal geopend is een tube siliconenlijm moeilijk goed af te sluiten. Na een paar maanden kan het zijn dat het spuitstuk of zelfs de hele tube vast is komen te zitten.

Meel-met-water-pasta

Meng wat bloem met water om een vochtige smeerbare pasta te maken. Als u niets anders bij de hand hebt, is dit een verrassend goede lijm voor papier, karton en stof. En ze is helemaal geschikt voor kinderen.

Plakband

PVC-tape

PVC-isolatietape is goed voor het omwikkelen van blootliggende draden en elektrische verbindingen. Pas op: gaat het om kabels met netspanning (of hogere spanning), dan mag deze tape nooit worden gebruikt als de enige bescherming. Als twee draden in elkaar zijn gedraaid en er loopt stroom door, kan er immers hitte ontstaan, waardoor de tape kan smelten. (Hiervoor gebruikt u beter een soldeer-, krimp- of schroefverbinding - zie Aansluiten en verbinden van draden).

PVC-tape plakt redelijk goed, maar is rekbaar en niet bijzonder sterk, dus niet voor alles even geschikt.

Gaffer Tape en Duct Tape

Dit zijn zeer sterke tapes. Gaffer tape heeft een stoffen achterkant en kan makkelijk weer worden verwijderd. Ze wordt vaak gebruikt om kabels vast te plakken om struikelgevaar te voorkomen of om ze te verbergen op een podium. Duct tape heeft een met plastic beklede achterkant en is ontworpen om permanent te blijven kleven. Ze wordt gebruikt voor allerlei reparaties, is waterdicht en houdt lang stand. De twee tapes lijken op elkaar, worden vaak verward en zijn voor veel toepassingen onderling inwisselbaar.

De toepassingen van deze tapes zijn erg divers. Het verhaal gaat dat men in het Mission Control Centre opgelucht ademhaalde, toen ze bericht kregen dat de Apollo 13 Duct Tape aan boord had.

Kapton tape

Deze hittebestendige tape herkent u aan de kenmerkende transparante oranje of bruine kleur. Ze is bestand tegen een zeer breed temperatuurbereik van -269 tot +400°C en wordt gebruikt voor isolatiematerialen of voor het beschermen van gevoelige onderdelen bij het gebruik van een warmtepistool of een soldeerbout. Het zwakke punt is dat deze tape na een tijd kan worden aangetast door vocht of mechanische beschadiging.

Zelfvulkaniserende tape

Dit is geen echte kleefband, maar wanneer ze rond een elektrische aansluiting of een lage druk waterleiding wordt gewikkeld, smelten de lagen naadloos samen.

Krimpkous

Een beetje anders, maar nuttig in gelijkaardige situaties, is krimpkous. Deze is verkrijgbaar in verschillende diameters en krimpt bij verhitting tot de helft van de diameter. Voor het omwikkelen van draadverbindingen is dit een veel betere oplossing dan PVC-tape. Om de krimpkous te doen krimpen is een heteluchtpistool ideaal. Hebt u dat niet, dan kunt u de krimpkous ook dicht bij een soldeerbout houden, maar let op dat de punt van de soldeerbout de krimpkous niet raakt.

Stretch-release kleefstrips

Als u ooit een batterij van een smartphone hebt vervangen of een handleiding daarvoor hebt bekeken, zult u de stretch-release kleefstrips zijn tegengekomen waarmee de batterijen doorgaans aan de behuizing van het toestel zijn bevestigd. Deze strips hebben een zeer sterke grip. Toch kun je ze makkelijk losmaken door maar aan een lipje aan het uiteinde te trekken en ze zo ver mogelijk uit te rekken.

Soortgelijke producten zijn verkrijgbaar voor algemeen gebruik, zoals Tesa Powerstrips, die af en toe nuttig kunnen zijn bij reparaties. Zorg ervoor dat de twee te bevestigen voorwerpen nauwkeurig gepositioneerd zijn voordat u ze op elkaar drukt, want er is weinig of geen kans om ze bij te stellen, tenzij u de strip verwijdert en een nieuwe gebruikt.

Sellotape en Scotch Tape

Deze tapes mogen normaliter alleen worden gebruikt voor papier en pakjes. In noodgevallen kunt u dubbelzijdig plakband gebruiken om een smartphonebatterij in de behuizing van een smartphone vast te zetten. Maar pas op, als de batterij niet goed vastzit en verschuift, kan de verbinding met het moederbord breken.

Geleidende verf

Bare Conductive elektrische verf

Bare Conductive is een elektrisch geleidende verf die u kunt gebruiken om een verbroken verbinding te overbruggen. De verf heeft een veel hogere weerstand dan koper of soldeer en is dus niet geschikt als een verbinding met lage weerstand nodig is of als er meer dan een paar mA doorheen moet. Het zou echter prima moeten werken voor verbindingen met een LCD, of voor drukknoppen die u op bijna alle moderne elektronische apparatuur vindt.

Een klein nadeel is dat de tube, eenmaal geopend, na een aantal maanden uitdroogt. U kunt proberen de verf opnieuw vloeibaar te maken door een gaatje te prikken in de opening van de spuitmond, er wat water in te doen en krachtig te schudden. Een injectienaald is hiervoor ideaal.

Geleidende zilververf

Als u een verbinding met lage weerstand nodig hebt, bijvoorbeeld om een gebroken printplaatspoor te repareren, kan geleidende zilververf goed werken. Het nadeel is dat deze verf nogal duur is. Net als Bare Conductive droogt ze, eenmaal geopend, vrij snel uit.

PCB-pads

PCB Pads zijn geen lijm, maar met flux beklede cobberstroken bedoeld voor het repareren van een printplaat met gebroken koperen connectoren. Ze worden gesoldeerd op het resterende koper dat opnieuw moet worden aangesloten.

Ander kleverig spul

Sugru

Sugru wordt verkocht in zakjes. Het heeft een stopverfachtige consistentie, maar hardt uit tot een synthetisch rubber. Sugru is uitstekend geschikt om bescherming en trekontlasting te bieden aan een laagspanningskabel (zoals een koptelefoonsnoer) waarvan de buitenste isolatie bij de ingang van de stekker begint te scheuren. De website www.sugru.com geeft honderden andere voorbeelden van het gebruik ervan. Hij is verkrijgbaar in zwart of wit en in verschillende felle kleuren.

De nadelen van Sugru zijn het feit dat geopende zakjes niet opnieuw kunnen worden afgesloten en zeer snel hard worden, en dat ongebruikte zakjes een beperkte houdbaarheid hebben. De levensduur kan enigszins worden verlengd door ze in de koelkast te bewaren.

U kunt uw eigen Sugru-achtige substantie maken, Oogoo met siliconenpasta, maïszetmeel en voedselkleur.

Schoe Goo

Aanbevolen door iFixit en anderen voor het dichten en repareren van gaten in rubberen schoenzolen, laarzen en beschadigde schoenhakken. Het product wordt verkocht in een tube en hardt uit tot massief rubber. Het is waterdicht en hecht goed op flexibele oppervlakken.

Thermoplasten

Polymorph bestaat uit kunststofkorrels die zacht worden bij verhitting tot 62 graden Celsius, en weer hard worden bij afkoeling.

Formcard is in wezen hetzelfde, behalve dat het wordt geleverd in handige stukjes ter grootte van een creditcard. Zo kunt u er altijd eentje op zak houden voor wanneer u het nodig hebt. Formcard kan zacht worden gemaakt in heet water en vervolgens worden gekneed en gemodelleerd naar wens. Het materiaal wordt weer hard bij afkoeling. Het werd eind 2015 gelanceerd in een Kickstarter-campagne en is nu verkrijgbaar via de website van de uitvinders.

Fixits zijn een gelijkaardig product, maar dan in de vorm van een strip. Ze lijken zacht te worden bij een iets lagere temperatuur.

Epoxy stopverf

Er zijn 2-componenten epoxylijmen verkrijgbaar die met een vulmiddel worden gemengd tot een stopverfachtig product. De componenten kunnen afzonderlijk worden verpakt of als een stick met de verharder als een coating over de lengte. Knip de benodigde hoeveelheid af (of gelijke hoeveelheden van de twee componenten als ze apart verpakt zijn) en kneed ze met de hand tot ze goed gemengd zijn.

Er zijn verschillende vulmiddelen beschikbaar. Is het vulmiddel staalpoeder, dan ontstaat na volledige uitharding een taai product. Milliput is een meer algemeen product dat in verschillende kwaliteiten verkrijgbaar is voor allerhande toepassingen in de reparatie en modelbouw.

Epoxy stopverven hechten niet altijd even sterk als epoxy lijm. Ze zijn meer geschikt voor het vullen van gaten dan voor het echte lijmwerk.

Boetseerklei

Boetseerklei wordt meer gebruikt om dingen te creëren dan om ze te repareren. Polymeerklei kan worden uitgehard door ze gedurende 15 minuten te verhitten tot 130⁰C. Ze is verkrijgbaar in de meeste hobbywinkels.

Hoe lijm verwijderen

Soms wilt u iets losmaken, bijvoorbeeld omdat het niet goed gelijmd was of omdat u iets uiteen moet halen om het te repareren. Verschillende lijmen reageren op verschillende oplosmiddelen, maar vaak bieden deze twee middelen soelaas:

  • Aceton (of nagellakverwijderaar)
  • Lijmverwijderaars zoals Z-7 Debonder (op basis van aceton). Vooral lijmverwijderaars voor superlijm werken goed.

De meest effectieve lijmverwijderaars bevatten heterocyclisch keton, een krachtige lijmverwijderaar. (Aceton is een keton, maar geen heterocyclisch keton. Wilt u weten wat heterocyclisch betekent, schrijf u dan in voor een cursus organische chemie.)

Hou er rekening mee dat oplosmiddelen de gevoelige huid kunnen irriteren of het gelijmde voorwerp kunnen verkleuren. Vooral bij stoffen is dit het geval.

Externe links